Back in South Africa

Op veel verzoekjes of ik weer zou bijhouden wat ik allemaal meemaak en hoe mijn leventje eruit ziet in Zuid Afrika, ben ik toch maar weer een dagboek bij aan het houden. Dus bij deze ☺

The beginning

Just for the record: Vier jaar geleden kwam ik voor het eerst naar Zuid Afrika om een half jaar stage te lopen op het hoofdkantoor van de corporate ‘Pick n Pay’ dat met over de 1000 vestigingen een van de grootste supermarkt ketens is in Zuidelijk Afrika. Ik werkte hier op de Sustainability afdeling samen met nog een Duitse student en we hielden ons bezig met CSI (Corporate Social Investment) of in echte duurzame termen: greenwashing of windowdressing. Daar was ik me op dat moment overigens niet van bewust, die schok kwam later ;). In deze periode ben ik gaan rondkijken voor een vervolgopleiding in Zuid Afrika en ik kwam uiteindelijk terecht op het Sustainability Institute waar ik nu mijn master doe in Sustainable Development (Duurzaam Ontwikkeling) dat gelinkt is aan de Universiteit van Stellenbosch. Stellenbosch is bekend bij de kenners als een goede wijnstreek, hier maken we als studenten natuurlijk ook gebruik van. Hoe dan ook, voordat ik de illusie ga wekken dat ik hier op vakantie ben, dit is niet zo. Ik heb hier over de afgelopen jaren een leven opgebouwd dat anders is dan in Nederland. Ik geniet natuurlijk van al het moois dat het land te bieden heeft, van de bergen, de zee, en alle culturen die er leven. Maar een leven opbouwen aan de andere kant van de wereld, in een ontwikkelingsland omvat niet alleen zon, zee en met de pinguins zwemmen.

Wat ik eigenlijk voor ogen had, was om verhalen bij te houden van wat ik hier allemaal meemaakte vanaf dat ik starte met mijn opleiding aan het sustainability instituut. Dit haalde ik niet drie jaar geleden vanwege het vele werk en wilde ik ook niet meer omdat ik zelf door een enorme transitiefase heen ging.

Het sustainability instituut waar ik nu studeer voorziet in non-mainstream colleges en politiek correct taalgebruik is geen regel hier maar een uitzondering. Vaak lopen we op blote voeten rond en dat is echt heerlijk!! Ook krijgen we vaak buiten les, onder de dikke boom, of we worden naar het natuur reservaat gebracht en we gaan daar lekker filosoferen :p Er zijn niet zo veel regels hier, behalve dat je verplicht mee moet doen met de morning work en je mag niet in office kleding naar de les komen. Deze regel is er onder andere omdat er ook directeuren van grote corporates zoals Unilever, Shell, Eskom etc in de klas kunnen zitten en het moet voor iedereen toegankelijk zijn om met elkaar in discussie te gaan. Het is vrij filosofisch maar ook practisch ingericht. ‘s Ochtends beginnen we met yoga, we krijgen een gedicht, verhaaltje of een quote van een of andere wijze voorgelezen en daarna krijgen we taken toegewezen. Of je gaat de tuin in werken, of het gebouw schoonmaken, of we worden met een busje naar Eric’s farm gebracht om daar op zijn biologische boerderij mee te helpen. Machines worden hier niet gebruikt, hij heeft wel 6 oer-ossen om het land mee te bewerken (en studenten dus ;)). Als we een module volgen, krijgen we 5 dagen in de week les, van ‘s ochtends 8 tot ‘s avonds ongeveer 6 uur. Op zaterdag moeten we presentaties doen van het groepswerk dat we gedurende week hebben gedaan. Ik heb nog nooit zo een fantastisch en indrukwekkende presentaties gezien in mijn leven en ik kijk er ook altijd naar uit om ze te zien. Daarna gaan we vaak nog wat gezelligs doen zoals naar de lokale markt op een wijnboerderij of ergens wat drinken in het Stellenbosch zelf. Op zondag ben je helemaal gaar na 6 dagen les en presentaties etc. en dan liggen we meestal te slapen :p

Ook wordt er bij ons op het instituut precies gezegd waar iets op staat, er worden geen doekjes gewonden om wat er echt speelt in de wereld. Door dit onderwijs werd ik me bewust van ‘systemen’ die we gecreeert hebben waarin groeiende armoede, ongelijkheid en uitputting van natuurlijke bronnen centraal staat en ons als mensheid en alle andere schepsels op deze wereld op het randje van bestaan heeft geduwd. Alsof die klap nog niet hard genoeg was, deze bewustwording, leef ik dit ook. Elke dag word ik geconfronteerd met armoede en ongelijkheid en de onvermijdelijke criminaliteit dat dit met zich meebrengt.

Stellenbosch heeft het grootste gini-coefficient van Zuid Afrika, dit betekent dat het stadje het meest ongelijk is in Zuid Afrika. Je hebt hier ontzettend arme mensen die in plaggenhutten wonen in Ekanini, Kayamandi of in iemands achtertuin of gewoon dakloos zijn. En je hebt hier hele rijke mensen wonen zoals de Rupert family, die samen met de Openheimer family net zoveel bezittingen heeft als de helft van de armste bevolking van Zuid Afrika, ongeveer 26,5 miljoen mensen. Ook studenten hebben het niet slecht hier; het is niet ongebruikelijk dat hier een student in een mini-cooper, porche, of dure Mercedes of BMW rijdt en dit van pa of ma gekregen heeft voor de 21st birthday. Ook ikzelf als internationale student heb het overigens niet slecht en ben me bewust van mijn positie in deze maatschappij. Het zou naief zijn te denken dat er geen verschillen zijn. Nu dat ik me hier meer bewust van ben, kan ik er wel wat aan doen. Het zou ook te makkelijk zijn van mij om te zeggen het iets is waar je aan went; armoede en ongelijkheid en de rang en rol die jij hebt als persoon in deze maatschappij. Een te makkelijke acceptatie alsof verandering niet mogelijk is. Die verandering is wel degelijk mogelijk, en ook nodig om een ethischere toekomst te bereiken. Wat mij heel erg opviel toen ik het afgelopen half jaar op uitwisseling was in Nederland, is dat studenten en professoren gevoelloos en gedistantieerd over armoede en ongelijkheid kunnen praten of het uberhaupt niet zo belangrijk vinden als bijvoorbeeld natuur en milieu. Dit is in Afrika duidelijk anders, dit onderwerp ligt hier te diep om er zonder gevoel over te kunnen praten. Dit is geen verwijt naar Nederlandse professoren en studenten, als echte armoede niet binnen het referentiekader ligt dan raakt je dit wellicht veel minder.

Om terug te komen op die begin periode aan de universiteit hier, wat het ook moeilijk maakte is dat ik niet dicht bij huis was, niet bij mijn vertrouwde vrienden en omgeving. Ik was en ben letterlijk aan de andere kant van de wereld. Mijn Engels was in het begin nog niet op academisch niveau en het koste me heel veel moeite om (filosofische) artikelen in het Engels te lezen. Ook was het een hele stap om over te gaan van HBO naar Universiteit, en van concreet business georienteerd naar filosofie in duurzaam ontwikkeling dat eigenlijk bijna alles onderuit haalde wat ik op HBO had geleerd. Mijn droom, mijn illusie van werkelijkheid was verdwenen. De bubbel waarin ik leefde werd doorgeprikt en ik werd me bewust van een keiharde werkelijkheid. And there was no return-ticket available.

Hoe dan ook, als studenten hadden en hebben we veel aan elkaar en we zorgen voor elkaar. Mensen zijn hier niet zo individualistisch als in Nederland, of het cultuur is, vind ik lastig om te zeggen aangezien je hier ook meer elkaars hulp en steun nodig hebt vanwege andere omstandigheden waarin je leeft. Ondanks dat het heel erg moeilijk was in het begin, ben ik zo ontzettend zielsblij dat ik dit gedaan heb. Dat ik die stap genomen heb om naar Zuid Afrika te gaan om hier voor een aantal jaar te studeren en te leven. En ik ben blij dat ik mijn plek heb in deze wereld, en dat ik een verschil kan maken met de kennis die ik hier heb opgedaan in theorie en in de praktijk.

Ik heb overigens klasgenoten van allemaal verschillende achtergronden, kleuren, leeftijden, geloofsovertuigingen en wereldbeelden. Van feministen, anarchisten, atheisten, zwaar religieuzen, activisten, of business mensen, je kunt het zo gek niet bedenken. Dit levert de nodige vurige discussies op in de klas en je weet nooit wat je nu weer gaat meemaken. De emoties lopen wel eens hoog op door deze verschillen. Buiten al deze (idealistische) denkbeelden, spelen huidige problematiek zoals erfenissen/ invloeden van Apartheid bijvoorbeeld ook een grote rol in hoe we discussies voeren. Ook docenten en professoren zijn hier vaak ontzettend gepassioneerd over hetgeen waarin ze doceren. Dit merk je aan de vurige manier waarop er lesgegeven wordt. Ik wou dat mijn ogen gewoon een cameraatje hadden om alles op te nemen.

Ongoing journey

Toen ik woensdag voelde dat het landingstoestel de Afrikaanse bodem weer raakte ging er een schok van blijdschap door mij heen. Hetgeen dat door mijn hoofd ging was dat het avontuur weer voortgezet wordt; a bumpy ride, geen gemakkelijk avontuur, maar wel een die mij meer in een realistische wereld zet, hoe onrealistisch het ook klinkt. Het voelde als thuiskomen.

Ik werd opgehaald door een goede vriend en klasgenoot van mij. Hij is rond de 50 jaar, accountant van beroep en heeft zich totaal bekeerd tegen het financiele system toen hij een paar jaar geleden erachter kwam dat het niet klopte. Een ontzettend lieve man met het hart op de goede plaats. Ook typisch Zuid Afrikaans, ontzettend gentle en zorgzaam. We hebben aan een stuk door gekletst in de auto, en hadden eigenlijk tijd te kort om alles te bespreken wat we wilden bespreken. Hij is nu bezig met een raw-food restaurant en wil dit schuldvrij en rente-vrij runnen. Ook gaat hij een interview houden met een van de top-directeuren van een bank hier en vroeg of ik erbij wilde zitten. Of course! ☺.

Brad had me afgezet op het vertrouwde terrein waar ik woon. Het is 24 uur per dag beveiligd door security. De meesten komen uit Congo en zijn politiek vluchteling. Geweldige mensen zijn het, Congolezen. ‘s Avonds ging ik wel vaker bij ze zitten in het security hok. De gesprekken die we samen hadden, heb ik meer van geleerd dan menig professor. Ze weten vaak meer van Geo-politiek dan wie dan ook. Ook over alledaagse zaken in het leven hebben we het vaak over gehad. Toen we elkaar weer zagen begonnen we te schreeuwen van blijdschap haha. Nikkie! You are back!! YES! Back in Africa!! Zo leuk haha.

‘s Avonds ben ik naar een vriend zijn ouders gegaan om een auto op te halen. Jeff is op dit moment op zee aan het werken als reporter en had de auto niet nodig. Hij zei dat ik hem kon gebruiken totdat hij terug zou zijn. Toen ik bij zijn ouders aankwam vroeg zijn pa of ik al had gehoord wat er was gebeurd. Ik zei nee, wat is er gebeurd? De boot waar Jeff opzat was op een cliff gevaren en gekapseisd. Wonder boven wonder was dat dicht bij een onbewoond eilandje en konden ze nog water en voedsel van de boot meenemen om een paar dagen te overleven op het eilandje totdat ze opgehaald zouden worden door een helicopter of boot. Hij zei dat hij een overkapping had gemaakt van kokosnoten en palmbladeren om zo beschutting te hebben tegen de zon. Ik ben heel benieuwd naar de rest van het verhaal :p Ongelooflijk weer, de stories in Africa. Ik liep met zijn vader naar de achtertuin waar zijn moeder en twee vrienden zaten. Een Zuid Afrikaanse braai stond aan ☺. Zijn pa haalde een glas wijn voor mij en zei dat ik nu ook gewoon moest mee-eten. Haha, dit is zo een typisch Zuid Afrikaans avond. Je komt ergens, en je gaat de deur niet uit zonder gegeten en wijn gedronken te hebben. Uiteindelijk heb ik dus een paar uur met ze doorgebracht en hebben we verhalen des levens gedeeld, over politiek in Zuid Afrika gepraat, het hedendaagse racisme, het delen van elkaars culturen, en hoe blij we zijn om allemaal hier nog te zijn na vanalles meegemaakt te hebben. Toen we binnen aan tafel gingen zitten begon de moeder (professor sociologie op de universiteit in Stellenbosch, maar aan tafel gewoon mama van het huis) over materialisme en het effect op het welzijn van mensen etc. Dat zelfmoord vaker voorkomt in maatschappijen met een hoge welvaart bijvoorbeeld. Als conclusie zei ze dat uiteindelijk het leven niet draait om materiaal. Maar dat het leven draait om zoals we nu met zijn allen aan tafel zitten en verhalen en visies delen. Het er voor elkaar zijn, voedsel en wijn delen, en het samen fijn hebben. Ik kon alleen maar lachen van geluk, I am back in South Africa. This is how life goes here. This is what makes life so worthwile and so valuable.

Donderdag ochtend had ik om 8 uur ‘s ochtends een sollicitatie gesprek in Kaapstad. Ik had meer dan een half jaar geleden een brief gestuurd en twee weken geleden kreeg ik opeens een uitnodiging. Dus om 5 uur opgestaan en naar Kaapstad gereden, fijn als je een vlucht van 12 uur erop hebt zitten :p. Ik moest dus mijn nette office kleding aan, waar ik echt geen zin meer in heb. Maargoed, ik kan gewoon niet in mijn oude kleren naar een kennismakingsgesprek. Ik voelde mij heel ongemakkelijk in Kaapstad. Ik had de auto in een straatje om de hoek geparkeerd waar nog plek was. Er lag een dakloos iemand en er liepen wat mensen rond die opmerkingen naar mij maakten. Het is heel confronterend en beangstigend. In een jaar tijd ben ik beroofd geweest door een gang-lid in de trein die een mes op mij gericht hield en ik ben een keer meegenomen geweest in een taxi in Mumbai om 1 uur ‘s nachts waar twee mannen mij mee hadden genomen naar een donkere vieze straat om mij geld te laten pinnen. Het gevoel dat je je leven gaat verliezen is onbeschrijfelijk en brengt een oer-overlevingsdrang naar boven. Onder andere deze incidenten hebben mijn leven veranderd en hebben mij ook angstiger gemaakt in bepaalde situaties. Ik weet dat ik mijn leven niet moet laten leiden door angst, maar de lijn tussen ‘niet laten leiden door angst’ en gewoon pure naiviteit is vrij dun. Het liefst vermijd ik ook situaties waarin dit kan gebeuren maar je komt er niet altijd onderuit als je in een ontwikkelingsland woont en je loopt nu eenmaal meer risico.

Het gesprek zelf ging verder goed, heel aardige man was het, het enige dat ik mis is een meer technische achtergrond, maar we houden contact want misschien heeft die een andere positie voor me over een paar maanden. Duurzame energie is echt booming business hier op dit moment, vooral nu Eskom problemen heeft met energie leveren en we bijna elke dag black-outs hebben en dus zonder stroom zitten voor uren. Ik ben ook heel blij dat ik nu niet full-time hoef te werken. Mijn eerste prioriteit ligt nu bij het afmaken van mijn scriptie zodat ik mijn dromen kan volgen na mijn studie. Ik zou ontzettend graag willen lesgeven, hier ligt mijn passie en ik vind het ontzettend leuk om te doen.

Na het sollicitatiegesprek ben ik naar het hoodkantoor van Pick n Pay gereden om gedag te zeggen tegen iedereen. Ik ben hier, ondanks mijn veranderde visie, nog steeds welkom. Ik ben totaal anders tegen het bedrijf aan gaan kijken sinds ik hier die opleiding doe. Ik liep naar boven om gedag te zeggen tegen mijn vriedin Babalo en Raymond Ackerman kwam naar mij toe om mijn hand te schudden en vroeg wie ik kwam opzoeken. Ik zei Babalo. Hij zei dat ik heel welkom was bij Pick n Pay en dat de receptioniste mij wel vriendelijke zou helpen. Raymond Ackerman is de oprichter van Pick n Pay, hij is nu rond de 84 jaar oud. De Ackerman family behoort tot een van de rijkste families van Zuid Afrika. Ik heb vier jaar geleden vaak met zijn dochter gewerkt toen ik er nog stage liep. Voor mij was het wel een harde klap toen ik meer ging leren over voedsel-systemen in de wereld en de destructieve rol supermarkten daarin spelen. Ik vond het altijd wel fijn om met deze familie om te gaan omdat ze ondanks hun positie vrij down-to-earth leken en vrij philantrofisch. De familie heeft ook vaak voor mij klaargestaan als er iets was. Dit heeft mij in een vrij ongemakkelijke positie geplaatst.

Vrijdag ben ik meegeweest met de huidige stagiaires van Hogeschool Zuyd naar Signal Hill om te picknicken bij zonsondergang. Die avond ben ik meegegaan op stap in Long Street en uiteindelijk in Observatory blijven crashen. In deze alternatieve studenten buurt woonde ik vier jaar geleden. Het bracht weer mooie herinneringen naar boven. Leuke alternatieve cafeetjes en restaurantjes met echte Capetonians. Capetonians zijn cool alternatieve gasten die weten hoe je moet genieten in het leven, vriendelijke en gentle zijn en verborgen wijsheden met zich meedragen. Heerlijk om ook iemand rond te zien lopen met -Fuck Monsanto- op zijn t-shirt ☺

Zaterdag naar het strand geweest in Muizenberg. Toen we wegreden zagen we surfers omringd door dolfijnen die met ze aan het spelen waren. Nice ☺. Wat een leven.